Çok az bilinen ama bir çok tarihi yapıda öncelik olarak kullanılan taş türlerinden biridir. Bu taşı incelediğimizde, Roma, Bizans, Osmanlı yapılarının bir çoğunda kullanıldığı. Dönemin en önemli mimarlarından olan Mimar Sinan'ın dahi bu taş ile bir çok yapıya hayat verdiğini biliyoruz. Osmanlı dönemi isimleri ile maktralı kalker, lümaşelli kalker ya da Bakırköy taşı olarak da kayıtlara geçmiştir.
Genel Tanımı
Bir kalker türüdür. Küfeki taşının yapısında deniz kabukları ve yoğun bir şekilde istiridye kabukları bulunmaktadır. Buda taşın daha çok İstanbul ve civarında kullanılma nedenini bizlere göstermektedir. Bol kabuk fosilli, gözenekli, kalsit özellikli dokuya sahiptir. Küfeki taşının kimyasal bileşimindeki karbonat oranının yüksekliği nedeniyle asit ile reaksiyona girdiği zaman hızlı bir köpürme olduğu gözlemlenmiştir. Açık bej veya beyaz renkte bulunan ince taneli kumlu bir kayaçtır. Küfeki taşının Mimari anlamda özelliğine baktığımızda; ocaktan çıkarıldığı anda itibaren uygulama için hazır olmasıdır. kolay işlenebilen bir özelliğinin olması sayesinde ve havayla teması sonrasında sertliğinin artmasıyla daha fazla dayanım sağladığı gözlenmiştir.
Mimari İnceleme KÜFEKİ TAŞI
Mimaride incelemelerine baktığımızda, bu özellikler ışığında başlangıç Roma Ardından Bizans ve Osmanlı ile ilerleyen taşın tarihi, kolay işlenmesinin yanında coğrafya açısından da kolaylık sağladığı için çok fazla tercih edilmiştir. Hemen hemen bir çok bu dönem yapılarında gördüğümüz bu taş türü, aynı zamanda kışın hem sıcak yazında yapının içinin serin olmasını sağladığı görülür.
Dış cephe kaplamalarında, iç mekan hacimlerinde, döşeme kaplamalarında, kemerlerde, süsleme ve mihraplarda kullanıldığını gözlemliyoruz.
Yapıların ahşap hatıllı moloz taş, düzenli yatay kaba yonu, taş tuğla almaşık ve düzenli bloklardan oluşan kesme taş şeklinde işleniş biçimlerini farklı olarak geniş bir şekilde kullandığı görülmektedir. Bu da gösteriyor ki yapılarda aslında özel alanların yanında, kolay işlenmesi, hızlılık katması, doku özellikleri oluşturması da tercihler arasında olmuş.
Mimari yapılarda, camilerde, kemerlerde, kurum yapılarında, surlarda yine bu taşların kullanıldığını rahat bir şekilde görmek mümkün.
Osmanlı mimari incelemesi yapacak kişinin karşısına çıkacak hatta Mimar Sinan'ı anlamak ve çalışmalarını incelemek için dahi bu Kalker özellikli taşı iyi bir şekilde bilmek ve anlamak gerekir.
Restorasyon, tarihi eserler ve sanat yapıları anlamında da yine bu taşın özelliklerini iyi bilmeliyiz.
Comments